Al meer dan 20 jaar geleden werd in wetenschappelijk onderzoek al aangetoond dat verpleegkundigen een 2 keer grotere kans hadden op het krijgen van een hernia. Dat was niet alleen voor de hernia maar ook voor de kans op een prolaps operatie.
Ook in het toenmalige Dijkzigt (nu Erasmus MC) werd onderzoek gedaan naar de kans op een verzakking en bleek dat juist de verpleegkundige groep 30-40 % meer kans liep een verzakking te ontwikkelen!
Wat is er gebeurd?
Je moet bedenken dat de verpleegkundigen, ziekenverzorgenden allemaal een tiltraining krijgen, vaak van de fysiotherapeut ergens in de opleiding. Vaak werken zij in ziekenhuizen, verpleeghuizen, verzorgingshuizen of in de wijk. Maar wat ze allemaal gemeen hebben is het vele zware tillen.
In de verpleeghuizen is vaak een ‘stalen zuster’ aanwezig, een apparaat waarmee de patiënt eenvoudiger in en uit bed gehaald kan worden zonder dat de verpleegkundige zich kon vertillen. Maar de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat uit eigen ervaring in de periode dat ik in het verpleeghuis werkte de stalen zuster vaak aan het einde van de gang bleef staan. Bij de vraag waarom dit niet gebruikt werd. De excuses waren altijd: ‘te veel gedoe’ of ‘het is toch zo gepiept’ of ‘ik ben sterk genoeg’.
Wat werd/wordt geleerd bij de tiltraining?
Er wordt vooral geleerd vanuit je benen te tillen, goed door de knieën en de kracht verdelen.
Wat werd en wordt er niet geleerd bij de tiltraining?
Niemand vertelt iets over de ‘intra abdominale druk’. De druk in de buik die verhoogt als je iets zwaars gaat tillen en wat de mogelijke gevolgen zijn voor de bekkenbodem. Want dat doen we meestal. We houden onze adem vast, zetten ons schrap en tillen.
Wat gebeurt er dan in de bekkenbodem?
Dat is eenvoudig te voelen. Probeer maar eens op je pols te blazen of hard te persen en voel eens wat er gebeurt. Je duwt zo je bekkenbodem, je blaas en darm (en baarmoeder) naar beneden. En als je dit maar vaak genoeg doet krijg je uiteindelijk wel een verzakking. In eerdere blogs heb ik daar ook al eens over gesproken. Het is een kwestie van tijd.
Wat hebben we als fysiotherapeuten dan niet goed gedaan met onze tiltraining? Vooropgesteld, we deden het niet expres, we wisten toen ook niet beter. We leerden iedereen om meer vanuit de benen jet zware werk te doen, goed door de knielen gaan, dat is beter voor je rug. So far so good. We hebben alleen nooit iets verteld over de buikdruk en wat je kunt doen om dat te voorkómen. En daar zit nu net het probleem.
Maar hoe moet ik dan wel beter tillen om een verzakking te voorkomen?
Op deze link zie je een filmpje van een wetenschappelijk onderzoek waarin je goed kunt zien wat de buikdruk betekent en vooral hoe hoog deze druk oploopt als je tilt door door je knieën te buigen en als je het doet door meer in de heup voorover te buigen.
In deze studie werd vooral gekeken naar de adviezen die iemand krijgt na een verzakkingsoperatie. Voor wie dit al heeft meegemaakt: je mag de eerste 6 weken niet meer tillen dan een pak melk van 1 liter. Ze laten hier al deze adviezen zien waarbij met een meetinstrumentje in de vagina is gekeken hoe hoog de druk dan oploopt.
Je ziet eerst wat de druk doet als iemand ligt en staat, opstaat vanuit de stoel en tijdens een aanspanning van de bekkenbodemspieren.
Daarna volgen hoesten (!!!!!!!, daarom hebben longpatiënten vaak ook een verzakking) en persen (!!!!!! dus obstipatie is ook geen goed plan).
Voor wie de blogs volgt…. is dit een bekend verhaal.
Maar nu volgen er tilbewegingen en let nu op wat het verschil is on de buikdruk. Zie je het verschil tussen het tillen met door de knieën bewegen en wanneer zij dit niet doet.
‘Ja, dat is allemaal leuk’ hoor ik je denken, maar dan til ik niet op de manier die goed is voor mijn rug. Wel, ook daar zijn de theorieën inmiddels wel gewijzigd. Tillen in een squat lijkt inmiddels beter en daar kun je zeker met de opgedane kennis mee uit de voeten.
Toch zal ook je eigen problematiek en je eigen werksituatie hierin bepalend zijn. Word je dus vooral bewust van hoe je bekkenbodem voelt als je gaat tillen en zoek een zo goed mogelijke houding hiervoor. Span je bekkenbodem aan en probeer uit te ademen tijdens het tillen. En als je dat makkelijker vindt…… blijf praten tegen wat je ook maar tilt. Zo weet je zeker dat je je adem niet vast zet en gaat persen tijdens je tillen.
En als je geen problemen hebt?
Voor de startende in de zorg is het vaak een ver-van-mijn-bed-show. Je kunt de wereld immers aan. Bovendien is praten over je bekkenbodem ‘far out of your comfort zone’. Maar bedenk dat je op lange termijn hier het voordeel van gaat krijgen. Zorg nu goed voor je bekkenbodemspieren zodat je op lange termijn daar profijt van zult krijgen en er geen verzakkingen gaan ontstaan waarvoor een operatie nodig is.
En heb je en moeder of oma met bekkenbodemklachten? Let dan extra op want dat betekent dat je een hoger risico loopt op het krijgen van een verzakking. Zeker als je ook zwaar lichamelijk werk doet.
Wil je reageren? Heb je zelf goede adviezen hoe jij hier in je werk mee omgaat?
Laat het weten! Vele anderen kunnen hier profijt van hebben.
Marijke Slieker